Đổi mới tư duy trong giảm  nghèo đa chiều

Bắt đầu năm 2016, khi Quyết định 59 của Thủ tướng Chính phủ có hiệu lực, Bình Thuận cũng như nhiều địa phương khác trên cả nước đang tiếp cận và triển khai giảm nghèo đa chiều. Theo đó, ngoài tiêu chí về thu nhập, hộ nghèo còn được đo lường ở mức độ thiếu hụt 5 dịch vụ xã hội cơ bản gồm y tế, giáo dục, nhà ở, điều kiện sống và tiếp cận thông tin. Với việc áp dụng tiêu chí nghèo đa chiều, số lượng hộ nghèo, cận nghèo trên địa bàn tỉnh đã có sự thay đổi theo chiều hướng gia tăng (gần gấp đôi). Qua điều tra, toàn tỉnh có 17.162 hộ nghèo, chiếm 5,81% tổng số hộ và 11.658 hộ cận nghèo, chiếm 3,95% tổng số hộ. Huyện Hàm Tân và Tánh Linh là 2 địa phương có số hộ nghèo trên 10% so tổng số hộ trên địa bàn.

Việc kết hợp cả chuẩn nghèo về thu nhập và mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản là hướng nhằm xây dựng mức sống tối thiểu để từng bước đảm bảo an sinh xã hội cho mọi người dân. Cũng chính vì vậy mà công tác giảm nghèo giai đoạn 2016-2020 cũng sẽ khó khăn hơn so với giai đoạn trước đây. Để đạt được mục tiêu của tỉnh đề ra trong giai đoạn 2016-2020 là hàng năm giảm từ 1-1,2% hộ nghèo đòi hỏi trước hết là phải thay đổi tư duy, phương pháp tiếp cận trong xây dựng, triển khai thực hiện chính sách, biện pháp giảm nghèo đa chiều đối với chính đội ngũ cán bộ chuyên trách về công tác giảm nghèo cũng như của toàn xã hội.

Thực hiện theo chính sách mới theo giảm nghèo đa chiều đòi hỏi nguồn lực cao hơn, bởi không chỉ cần đến nguồn lực để tăng thu nhập cho người nghèo, giúp họ thoát nghèo mà còn đòi hỏi thêm nguồn lực đầu tư vào hạ tầng như giáo dục, y tế, công nghệ thông tin… giúp mở rộng cơ hội tiếp cận dịch vụ cho người nghèo. Do vậy cần tiếp tục thực hiện lồng ghép chương trình giảm nghèo với chương trình phát triển kinh tế - xã hội gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới. Trong đó, ưu tiên tập trung đầu tư trọng điểm cho các xã đặc biệt khó khăn, miền núi, hải đảo để giảm dần khoảng cách vùng miền.

Trên cơ sở hoàn thành việc điều tra, rà soát hộ nghèo, cận nghèo theo tiêu chí giảm nghèo đa chiều, phân tích nguyên nhân nghèo để phân loại đối tượng và có hướng hỗ trợ phù hợp, theo thứ tự ưu tiên. Các hộ thuộc diện không có sức lao động (già yếu, ốm đau thường xuyên, mắc bệnh hiểm nghèo) nên thực hiện cơ chế hỗ trợ trực tiếp, không đưa họ vào diện thực hiện mục tiêu giảm nghèo mà chuyển sang nhóm đối tượng bảo trợ xã hội. Đối với nhóm không nghèo về dịch vụ xã hội cơ bản mà nghèo về thu nhập sẽ tập trung chính sách tạo sinh kế; nhóm nghèo về dịch vụ xã hội cơ bản mà không nghèo về thu nhập thì sẽ có chính sách hỗ trợ tiếp cận. Cần tiếp tục duy trì triển khai tốt các chính sách về hỗ trợ sản xuất, dạy nghề, tạo việc làm, xuất khẩu lao động, tăng thu nhập cho người nghèo; hỗ trợ về giáo dục - đào tạo, y tế, nhà ở cho hộ nghèo…

Như trên đã nói, vấn đề quan trọng nhất là thay đổi nhận thức của chính quyền địa phương về giảm nghèo là yếu tố căn bản nhất, bảo đảm cho chương trình được thực hiện đúng mục đích và có hiệu quả. Nhưng việc thay đổi nhận thức là cả một quá trình, không hề đơn giản, xét từ cả góc độ chính quyền lẫn người dân. Giảm nghèo phải giải quyết vấn đề mấu chốt là cải thiện thu nhập và kích thích ý thức tự vươn lên của các hộ nghèo. Thay đổi nhận thức hay tư duy mới trong giảm nghèo nói một cách dân dã chính là “tặng cho người nghèo cần câu thay vì con cá”, tức là cần chọn lựa ưu tiên chính sách, như gia tăng các cơ hội cho người dân tiếp cận tín dụng, kiến thức, kinh nghiệm làm ăn để thoát nghèo. Đó là cách thúc đẩy nội lực vươn lên của người dân, và cũng là cách thức để giảm dần cách tư duy cho không, gây ỷ lại.

HỒNG LÊ