Quảng bá, giới thiệu giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể của người Chăm

Sau các nghi lễ cúng vào ngày mùng 1 tháng 7 Chăm lịch, nhằm 14/10/2023 dương lịch tại Di tích tháp Po Sah Inư (phường Phú Hài, TP.Phan Thiết) và Đền thờ Pô Nit (xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình), từ sáng sớm 17/10, người dân và du khách ở trong, ngoài tỉnh đã về khá đông để đón xem, cũng như trực tiếp tham gia các hoạt động tại Trung tâm Trưng bày văn hóa Chăm. Trong đó có cuộc thi viết chữ Chăm truyền thống dành cho lứa tuổi 18 - 50; trình diễn nghề gốm, dệt và làm bánh gừng; hòa mình cùng những lời ca, điệu múa dân gian Chăm hay ngắm nhìn bộ sưu tập với chủ đề “Trang sức xưa của người Chăm và các dân tộc cùng ngữ hệ ở Tây nguyên” của nhà sưu tập Nguyễn Quốc Dũng (thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng). Ngoài ra, Bảo tàng còn hướng dẫn đoàn du khách tham quan chiêm ngưỡng Bộ sưu tập kho mở Hoàng tộc Chăm tại xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình; tham quan đền thờ Po Anit tại xã Phan Hiệp, huyện Bắc Bình.

Chị Nguyễn Nhã Thanh (du khách Đà Lạt) cho biết: Tôi đã bị cuốn hút bởi đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân người Chăm qua việc trình diễn nặn bánh gừng. Giai đoạn nặn bánh thể hiện sự tỉ mỉ, khéo léo cùng tình cảm của người làm bánh. Bánh củ gừng nặn thủ công hoàn toàn, tạo hình gần giống với củ gừng ở ngoài. Nhìn những chiếc bánh nhỏ xinh, nhánh ngọn ra đều, mịn bóng, lại nhìn những nụ cười của các cô, các chị sau mỗi chiếc bánh hoàn thiện mới thấy người Chăm nâng niu những chiếc bánh cổ truyền như thế nào.

Lễ hội Katê của người Chăm thường diễn ra vào đầu tháng 7 Chăm lịch hàng năm (tương ứng vào tháng 10 dương lịch). Theo quan niệm của người Chăm, Lễ hội Katê hay còn gọi là Tết Cha để tưởng nhớ công đức của các vị nam Thần (dương tính). Bên cạnh Tết Cha, người Chăm còn có Tết Mẹ là Lễ hội Cambur được diễn ra vào giữa tháng 9 Chăm lịch để tưởng nhớ công ơn của các nữ Thần, đặc biệt là Tổ mẫu Po Inâ Nâgar (âm tính).

Ông Lâm Tấn Bình – nhà nghiên cứu văn hóa Chăm ở Bình Thuận cho biết: Đi đôi với việc tưởng nhớ đến cội nguồn, công đức của các vị tiền nhân, ý nghĩa trưng bày lễ vật cúng Katê tại mỗi gia đình tộc họ còn mang nội hàm thể hiện lòng chung thủy của người mẹ và tấm lòng hiếu thảo của con cái đối với công ơn sinh thành dưỡng dục của người cha lúc sinh thời theo chế độ mẫu hệ và cầu mong cho nhân sinh vật thịnh.

Văn hóa của dân tộc Chăm là một bộ phận không thể tách rời của nền văn hóa dân tộc Việt Nam. Tại Trung tâm Trưng bày văn hóa Chăm hiện đang trưng bày hơn 1.500 hiện vật, cổ vật, chia theo các chủ đề: Sưu tập di sản Hoàng tộc Chăm; các hình ảnh và cổ vật; nông cụ và ngư cụ truyền thống; hiện vật và trình diễn chế tác các sản phẩm gốm Chăm; các loại nguyên liệu, công cụ, sản phẩm dệt thủ công truyền thống và kết quả nghiên cứu sản phẩm văn hóa phi vật thể, phản ánh rõ nét đời sống tinh thần cũng như vật chất của dân tộc Chăm xưa và nay. Từ khi đi vào hoạt động vào tháng 9 năm 2010, nơi đây trở thành ngôi nhà chung để đồng bào và du khách đến nghiên cứu, giao lưu, sinh hoạt văn hóa tinh thần trong dịp lễ, tết. Trong đó, từ đầu năm đến nay trung tâm đã đón hơn 7.000 lượt khách đến tham quan.