Vùng đất ‏“‏quả vàng”

Gieo ‏“‏thử” mà thành công lớn

Đa Kai vốn là một vùng bán sơn địa, được biết đến như vùng đất nhiều tiềm năng nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Trước đây, người dân sống chủ yếu bằng phát rẫy, trồng điều, làm thuê… Cuộc sống vất vả, quanh năm chỉ mong đủ ăn. Vào những mùa vụ điều thất thu mất giá, coi như cả năm trắng tay. Trong hoàn cảnh đó, một vài người bắt đầu nghĩ khác đi. Và dưới những tán điều, những cây sầu riêng đầu tiên đã được trồng xuống. Không phải bằng tính toán khoa học, mà đơn giản là… liều. Trồng chơi, trồng thử, vì thấy đất này cũng không đến nỗi nào.

Ông Chung bên vườn sầu riêng chuẩn bị thu hoạch.

Thế nhưng, cây trồng ấy đã bền bỉ vươn lên. Với khí hậu ôn hòa, đất đỏ giữ ẩm tốt, gió nhẹ, mưa đủ, Đa Kai trở thành vùng lý tưởng để sầu riêng bén rễ, phát triển xanh tốt. Qua vài năm đầu chăm sóc cực nhọc, đến năm thứ 6, thứ 7, cây bắt đầu đơm trái đều. Rồi năm này qua năm khác, sầu riêng không những “ăn được với đất” mà còn bắt đầu mang lại cuộc sống mới cho những người đã đặt niềm tin vào nó. Ông Lườn Văn Chung, một trong những người tiên phong chuyển đổi từ điều sang sầu riêng, giờ đã là chủ vườn sầu riêng lớn với hơn 3 hécta đất canh tác. Ông kể: ‏“‏Lúc đầu tôi trồng xen dưới điều, chẳng dám phá hết. Nhưng cây sầu riêng phát triển tốt quá, đến lúc nó có trái rồi thì khỏi so với điều. Giờ chỉ còn lại sầu riêng là chính”. Hiện nay, vườn ông cho năng suất 20–25 tấn/ha. Với giá thu mua tại vườn dao động từ 40.000 –50.000 đồng/kg, mỗi hécta mang lại thu nhập từ 800 triệu đến hơn 1 tỷ đồng. Có cây cho trái trị giá tới vài chục triệu đồng mỗi mùa.

Ông Lâm giờ là chủ của 10hecta sầu riêng.

Không riêng ông Chung, người dân trên địa bàn xã Đa Kai nay đã chuyển mình mạnh mẽ. Từ vài hộ, vài hecta trồng sầu riêng, nay rất nhiều diện tích nông nghiệp ở đây đều phủ xanh sầu riêng. Theo ông Hà Văn Thuận, Chủ tịch UBND xã Đa Kai, toàn xã hiện có hơn 1.500 hécta sầu riêng, tập trung tại các thôn 10, 11, 12. Giống chủ lực là Ri 6 và Thái đều cho trái to, cơm dày, mùi thơm đặc trưng, được thương lái và thị trường ưa chuộng. ‏“‏Hiệu quả kinh tế của cây sầu riêng thì không phải bàn cãi. Nhưng cái thay đổi lớn nhất là tư duy canh tác. Bà con giờ không còn trồng theo kiểu cũ, mà học hỏi bài bản, chú trọng chất lượng và đầu ra”, ông Thuận cho biết.

‏“‏Cây cối biết nghe lòng người”

Câu nói của ông Mai Thành Lâm , một người dân ở miền Tây lên lập nghiệp tại thôn 11 (xã Đa Kai), được bà con nơi đây nhắc đi nhắc lại: “Đất không phụ người, quan trọng là mình có dám thay đổi hay không?”. Câu ấy nghe qua tưởng đơn giản, nhưng để thực hiện được thì phải có cả một hành trình. Ông Lâm nay sở hữu hơn 10 mẫu sầu riêng bảo rằng, điều may mắn nhất không phải là chọn được cây trồng đúng, mà là “dám nghĩ khác đi”. Cây sầu riêng đòi hỏi chăm sóc tỉ mỉ, vốn đầu tư cao, phải kiên trì nhiều năm trước khi thu hoạch. Nhưng một khi cây đã cho trái, thì sẽ “trả ơn” người trồng bằng sự bền vững, ổn định hơn hẳn các cây trồng truyền thống. Có những gia đình từng sống trong nhà gỗ, mái tôn rách nát, nay đã xây được nhà mới khang trang, lắp điện mặt trời. Cuộc sống đổi thay từng ngày, từng vụ mùa.

‏“‏Thôn 11 từng là nơi dân tứ xứ đổ về sinh sống, được gọi là vùng ‏“‏xôi đậu”, hầu hết đều sống nhờ rừng, làm thuê. Thế mà giờ đây, cả thôn giờ có 54 hộ chính thức nhưng có tới gần 300 hộ thâm canh, thuê đất làm ăn. Nếu không có sầu riêng, không ai nghĩ vùng này lại có ngày phát triển thế này”, ông Lâm cho biết. 

Cũng theo ông Lâm, cây sầu riêng không dễ trồng. Nó đòi hỏi chăm sóc kỹ, đầu tư nhiều. Nhưng nếu mình kiên trì thì nó không phụ công mình. ‏“‏Cái ngọt của trái sầu riêng là cái ngọt của mồ hôi, của thời gian và của niềm tin”, ông Lâm nói.

Vùng đất Đa Kai đã tạo ra "quả vàng" mang lại cuộc ấm no cho người dân.

Từ khoảng tháng 5 đến tháng 7, Đa Kai bước vào chính vụ thu hoạch. Những con đường bê tông được nhà nước và nhân dân cùng làm thường ngày ít xe qua lại, nhưng vào vụ mùa  rộn ràng tiếng máy xe, tiếng người gọi nhau đi cắt trái. Xe tải, xe ba gác, xe máy nối đuôi nhau chở đầy những sọt sầu riêng vàng óng, căng tròn đổ về các điểm thu mua. Bà con nơi đây gọi vui đó là “mùa hội của làng” – mùa của tiếng cười, của no đủ, của thành quả sau bao năm miệt mài gắn bó với đất đai. Như cách mà một lão nông từng nói: ‏“‏Cây cối biết lắng nghe lòng người. Mình chăm sao, nó trả ơn vậy. Cái ngọt của trái sầu riêng là cái ngọt của mồ hôi, của đổi thay, của cả một chặng đường dài”. Dù vậy, chính quyền xã vẫn khuyến cáo người dân không nên mở rộng diện tích tràn lan. ‏“‏Chúng tôi rút kinh nghiệm từ hồ tiêu, cao su từng phát triển nóng rồi lao dốc. Sầu riêng là cây có giá trị, nhưng đầu ra vẫn còn phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu, đặc biệt là Trung Quốc”, ông Thuận - Chủ tịch UBND xã chia sẻ. Thay vì mở rộng, xã tập trung nâng cao chất lượng: cấp mã số vùng trồng, hướng dẫn truy xuất nguồn gốc, tập huấn canh tác theo quy trình VietGAP, hạn chế phân thuốc hóa học, sử dụng phân hữu cơ. Một số thôn như thôn 10 đã hoàn tất cấp mã số vùng trồng, thôn 11 đang đẩy nhanh tiến độ. Đồng thời, địa phương cũng tăng cường hỗ trợ liên kết nông dân với doanh nghiệp để đảm bảo bao tiêu, giữ giá ổn định.

Đâu đâu cũng là những vườn sầu riêng sum xuê trái.

Từ một vùng đất nhiều khó khăn, Đa Kai đã âm thầm chuyển mình, không chỉ bằng cây Sầu riêng, mà bằng chính khát vọng thay đổi của người dân. Sầu riêng không chỉ là “quả vàng” của vùng đất này, mà còn là biểu tượng cho sự vươn lên, dám nghĩ, dám làm. Như lời ông Mai Thành Lâm nói:  “Đất không phụ người, điều quan trọng là mình có dám thay đổi hay không?”.