Sau 3 năm triển khai Luật Hợp tác xã: Vẫn còn nhiều khó khăn

Xét về góc độ doanh thu, các HTX đang hoạt động có doanh thu bình quân đạt 1.050 triệu đồng/ HTX/năm, lợi nhuận sau thuế đạt hơn 83 triệu đồng/ năm/HTX. Dù kinh tế HTX là mô hình đang được củng cố và phát triển nhưng khi chạm vào những nội dung mới, những quy định chi tiết của Luật HTX kiểu mới, đòi hỏi phương thức hoạt động có trình độ quản lý cao hơn nên không tránh khỏi những khó khăn. Đặc biệt, tư duy hoạt động còn nặng về hành chính, bao cấp theo phương thức HTX kiểu cũ.

“Đa số HTX nông nghiệp hiện nay chỉ mới tập trung cung cấp dịch vụ đầu vào cho sản xuất nông nghiệp như cung ứng giống, vật tư, phân bón, còn các dịch vụ khác như bảo quản, chế biến, tiêu thụ sản phẩm chưa được quan tâm, dẫn tới một số HTX thực hiện việc bao tiêu sản phẩm ít, nên chưa hỗ trợ việc gia tăng sản lượng và giá trị sản xuất nông nghiệp” - ông Nguyễn Hữu Phước, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá.

Trên thực tế từ những buổi làm việc với HTX, rõ ràng không ít HTX nông nghiệp đang lúng túng trong định hướng hoạt động, đầu tư và phát triển kinh doanh, chưa có sản phẩm dịch vụ tốt để đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng hóa, thiếu sự liên kết chặt chẽ. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, hiện nay có khoảng 50% HTX nông nghiệp hoạt động đạt hiệu quả, 44% hoạt động trung bình và yếu, 6% hoạt động kém, ngừng hoạt động. Các HTX chưa kết nối thành những chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm giữa nông dân, các tổ chức nông dân với doanh nghiệp. Liên kết và hình thành chuỗi liên kết là phương thức mang lại hiệu quả cho kinh tế tập thể, nhưng hiện nay HTX thực hiện việc này rất ít, vẫn “tự làm, tự bán” vì thế rủi ro càng nhiều.

Có thể nói chủ trương củng cố và phát triển kinh tế tập thể là bước đi mang tính bền vững, nhưng khó khăn lớn nhất của các HTX hiện nay là thiếu vốn đầu tư sản xuất đi kèm với phương án sản xuất kinh doanh chưa hiệu quả. Trên thực tế, nhiều HTX không có tài sản thế chấp ngân hàng để được vay vốn. Mặt khác, các chính sách ưu đãi đối với HTX chưa được triển khai và áp dụng kịp thời. Cụ thể các HTX dịch vụ hậu cần khai thác thủy sản trên biển tập trung nhiều ở huyện Phú Quý, mỗi HTX là con tàu lênh đênh trên biển, không có thời gian ở đất liền nên việc cập nhật thông tin, chấp hành quy định của Nhà nước vẫn còn thiếu sót.

Ông Nguyễn Hữu Phước cho rằng, trong thời gian tới để HTX phát triển, ngoài việc phát huy hiệu quả Luật HTX 2012, việc cần nhất vẫn phải đẩy mạnh phát triển sản xuất theo hình thức kinh tế hợp tác, nòng cốt là các HTX nông nghiệp kiểu mới gắn với các chuỗi giá trị nông sản an toàn, nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực. Đồng thời, xây dựng và phát triển mô hình liên kết gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông sản thông qua những hợp đồng kinh tế. Huy động nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, phát triển các loại hình kinh tế hợp tác mới. Ngoài ra các HTX cần thành lập nguồn quỹ phát triển HTX có tính chất đặc thù, nhằm hỗ trợ vốn để các HTX có điều kiện tiếp cận nhanh, đáp ứng nhu cầu dịch vụ cho thành viên HTX cạnh tranh với các thành phần kinh tế khác, nhằm giúp các HTX phát triển ổn định và hiệu quả.

Quang Nhân