Giải pháp giữ vững thành quả loại trừ sốt rét

25 năm không có sốt rét

Theo quy định, tiêu chí cấp huyện loại trừ bệnh sốt rét là ít nhất 3 năm liên tục không ghi nhận ký sinh trùng sốt rét nội địa trên địa bàn tính đến thời điểm xét đề nghị. Đây là tiêu chí bắt buộc phải đạt được. Và đạt các điều kiện đảm bảo loại trừ bệnh sốt rét. Qua rà soát, trong 3 năm (2020, 2021, 2022), Bình Thuận có 5 huyện, thị, thành phố đạt tiêu chí này vào năm 2023 gồm Phú Quý, Phan Thiết, La Gi, Hàm Tân và Đức Linh.

Cụ thể, nhiều năm qua, Phú Quý, Phan Thiết, La Gi không ghi nhận bất cứ ca bệnh sốt rét nội địa và sốt rét ngoại lai. Bên cạnh đó, các địa phương này không nằm trong hoạt động của dự án Quỹ toàn cầu về phòng chống sốt rét, nên không có kinh phí dành riêng cho hoạt động phòng chống sốt rét mà chỉ nhận được nguồn kinh phí phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm nói chung từ ngân sách địa phương.

Điểm nổi bật là 25 năm qua, Phú Quý không ghi nhận bất cứ ca bệnh sốt rét nội địa và sốt rét ngoại lai. Vì vậy, địa phương này không duy trì hoạt động diểm kính hiển vi, không có cán bộ xét nghiệm xác định trường hợp mắc bệnh sốt rét, không có thuốc, vật tư, hóa chất phục vụ công tác điều trị bệnh nhân sốt rét. Được biết, 3 loài muỗi truyền bệnh sốt rét chính hoạt động ở các vùng sốt rét lưu hành gồm Anopheles minimus ở vùng đồi núi, rừng núi trên toàn quốc, phổ biến nơi có độ cao từ 200-800m, hiếm khi gặp ở độ cao trên 1.500m; Anopheles dirus ở trong rừng và bìa rừng, ở các khu vực trồng cây công nghiệp và cây ăn quả chủ yếu đốt máu các loài linh trưởng như vượn, khỉ, đười ươi chuyển sang đốt người; Anopheles epiroticus ở vùng ven biển nước lợ từ Phan Thiết trở vào phía Nam. Trong khi đó, các cuộc điều tra tại Bình Thuận cho thấy sự lưu hành của muỗi truyền bệnh sốt rét, véc tơ chính truyền bệnh là Anopheles dirus, Anopheles minimus. Thông qua đó có thể giải thích phần nào câu chuyện hơn 25 năm qua, Phú Quý không có ca bệnh sốt rét.

Nguy cơ sốt rét ngoại lai vào Phú Quý

Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương có ý kiến: Phú Quý là địa điểm du lịch của Bình Thuận, thu hút khách du lịch từ các tỉnh đến tham quan, nghỉ dưỡng. Đặc biệt trong đó có khách du lịch đến từ các tỉnh có sốt rét lưu hành. Vì vậy, khả năng vẫn có sốt rét ngoại lai xâm nhập vào huyện Phú Quý. Để đảm bảo loại trừ sốt rét bền vững cho Phú Quý, Viện đề nghị Trung tâm Y tế Quân dân y Phú Quý bố trí nhân lực để phục vụ xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét; đảm bảo thuốc, vật tư hóa chất, test nhanh chẩn đoán sốt rét để xét nghiệm, phát hiện điều trị bệnh kịp thời; cập nhật phác đồ điều trị theo quy định Bộ Y tế.

Theo đó, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh yêu cầu Trung tâm Y tế Quân dân y Phú Quý dự trù thuốc điều trị, vật tư, hóa chất xét nghiệm sốt rét để CDC cấp. Đồng thời, Phú Quý cử nhân viên y tế vào CDC để được “cầm tay chỉ việc” về xét nghiệm, phát hiện, điều trị bệnh… Đây là sự sẵn sàng đáp ứng khi có bệnh sốt rét ngoại lai xâm nhập vào Phú Quý.

Bệnh sốt rét là bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng gây ra, lây qua đường máu do muỗi Anophen hút máu từ người bệnh truyền sang người lành, ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe cộng đồng. Thậm chí, có trường hợp tử vong do bệnh sốt rét. Mặc dù các địa phương như đề cập loại trừ bệnh sốt rét, nhưng vẫn có nguy cơ quay trở lại nếu không có sự giám sát phát hiện sớm, tiêu diệt muỗi gây bệnh và các biện pháp dự phòng hiệu quả. Song hành các giải pháp đồng bộ của các ban, ngành, đoàn thể là sự tham gia của mỗi gia đình, người dân tại cộng đồng trong việc chủ động triển khai các biện pháp phòng, chống muỗi đốt và phát hiện sớm người mắc bệnh sốt rét. Đó là chia sẻ của bác sĩ chuyên khoa II Lê Văn Hồng - Phó Giám đốc Sở Y tế Bình Thuận.