Phiên tòa trực tuyến, xu thế của thời đại công nghệ số

Thực hiện Nghị quyết số 33 ngày 19/11/2021 của Quốc hội khóa XI về tổ chức phiên tòa trực tuyến, Tòa án nhân dân tỉnh và Tòa án nhân dân các huyện đã khắc phục khó khăn về cơ sở vật chất, tổ chức tốt các phiên tòa xét xử trực tuyến. Trước khi các phiên xử trực tuyến diễn ra, Tòa án nhân dân các cấp đã phối hợp với các ngành chức năng triển khai lắp đặt thiết bị, kiểm tra đường truyền tín hiệu. Vì vậy, trong thời gian các phiên tòa trực tuyến diễn ra hạ tầng kỹ thuật, âm thanh, hình ảnh tốt. Người xét hỏi, bị cáo đều nghe và trả lời từng nội dung cần làm rõ của vụ án.

Phiên tòa đầu tiên được đưa ra xét xử bằng hình thức trực tuyến trên địa bàn tỉnh diễn ra tại Tòa án nhân dân tỉnh vào ngày 6/9. Trong phiên xử này, Tòa án nhân dân tỉnh đã đưa bị cáo Lê Minh Trí ra xét xử về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy”. Phiên tòa diễn ra với điểm cầu trung tâm đặt tại trụ sở Tòa án nhân dân tỉnh và điểm cầu thành phần tại Nhà tạm giữ Công an tỉnh.

Mặc dù là phiên xử trực tuyến nhưng không khí phiên xử không khác gì các phiên tòa xét xử trực tiếp. Các bên đương sự được quyền trình bày ý kiến tranh luận của mình, được tham gia đối đáp với các ý kiến, quan điểm trái ngược với ý kiến, quan điểm một cách công bằng, bình đẳng, bảo đảm phán quyết của tòa án phải căn cứ vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa, trên cơ sở xem xét đầy đủ, toàn diện các chứng cứ, ý kiến của kiểm sát viên và những người tham gia tố tụng. Toàn bộ diễn biến phiên tòa được ghi âm, ghi hình bảo đảm tính công khai, minh bạch trong hoạt động xét xử của tòa án.

Việc đưa vụ án ra xét xử trực tuyến không chỉ giúp tòa án nâng cao chất lượng xét xử hướng tới việc tổ chức xét xử ở mọi nơi, mọi lúc nhằm đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ án hành chính hiện nay. Ngoài ra, xét xử trực tuyến nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người bị kiện các cấp sắp xếp công việc, thời gian để tham dự phiên tòa tốt hơn, khắc phục trường hợp đương sự vắng mặt, phải hoãn phiên tòa. Đơn cử như mới đây, trong 2 ngày (15 – 16/9), Tòa án nhân dân huyện Bắc Bình đã đưa ra xét xử trực tuyến 7 vụ án hình sự. Số lượng vụ án mà nếu tổ chức bằng hình thức trực tiếp, cùng trong khoảng thời gian đó sẽ rất khó để có thể triển khai đưa ra xét xử.

Trong một số vụ án, mâu thuẫn giữa các bên liên quan rất lớn việc đưa ra xét xử bằng hình thức trực tiếp sẽ rất dễ xảy ra xung đột giữa 2 bên gây mất trật tự an ninh tại phiên tòa. Và trong thực tế đã có nhiều vụ việc như vậy xảy ra. Tuy nhiên, với việc tổ chức xét xử bằng hình thức trực tuyến tình trạng này sẽ được giảm thiểu đáng kể, gần như không thể xảy ra. Bởi 2 bên đương sự sẽ được bố trí ở những địa điểm riêng biệt, không gặp nhau trực tiếp tránh nguy cơ xung đột.

Việc tổ chức phiên tòa trực tuyến là nhiệm vụ, giải pháp, đồng thời là nhu cầu, xu hướng tất yếu của tòa án, nhằm hỗ trợ hoặc thay thế phiên tòa trực tiếp, giúp tòa án nâng cao chất lượng xét xử, thúc đẩy chuyển đổi số trong công tác ngành tòa án.