Vì sao gia tăng người rút BHXH 1 lần, BHTN?

1. Qua giám sát việc thực hiện các chế độ chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và bảo hiểm tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp (BHT NLĐ-BNN), người lao động hưởng chế độ BHXH một lần và BHTN có xu hướng gia tăng. Cụ thể, năm 2021, tổng số tiền chi trả chế độ BHXH một lần là 489.309 triệu đồng cho 16.165 người. Năm 2023, số tiền này chi với mức 626.302 triệu đồng cho 19.912 người. Số liệu cho thấy số người lao động hưởng chế độ BHXH một lần gia tăng, kéo theo số tiền chi cũng tăng.

Giai đoạn từ năm 2021 đến 6 tháng năm 2024, tổng cộng có 37.290 người lao động nộp hồ sơ yêu cầu trợ cấp thất nghiệp, thì có 37.171 người lao động nhận quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp. Đặc biệt, năm 2023, số lượng người lao động đăng ký và nhận chế độ trợ cấp thất nghiệp cao hơn so với các năm trước, với 11.294 người đăng ký và 11.253 người được hưởng trợ cấp. Theo thông tin từ các địa phương, độ tuổi của người lao động nghỉ việc để hưởng chế độ BHXH 1 lần và BHTN chủ yếu nằm trong độ tuổi 20 - 40 tuổi.

2. Bà Huỳnh Thị Mỹ Hạnh - Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh cho biết: Nguyên nhân gia tăng số người hưởng BHXH một lần là do trong bối cảnh khó khăn về tài chính. Người lao động ưu tiên chi tiêu cho các nhu cầu thiết yếu thay vì đóng BHXH. Do áp lực tài chính và sự gián đoạn trong công việc, người lao động thường quan tâm đến những nhu cầu trước mắt hơn là đảm bảo quyền lợi lâu dài từ BHXH. Đặc biệt, đa số người hưởng BHXH một lần là lao động trẻ, có công việc chưa ổn định hoặc đã mất việc, không có cơ hội tái tham gia thị trường lao động.

Hơn nữa, tình hình sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn do thiếu đơn hàng, khiến nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất, cắt giảm lao động, hoặc thậm chí giải thể, phá sản, tạm ngừng hoạt động. Những tác động tiêu cực từ đại dịch Covid-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, đồng thời tác động đến việc làm và thu nhập của người lao động. Điều này đã khiến nhiều người lao động quyết định nghỉ việc và rút BHXH một lần để giải quyết khó khăn tài chính.

Vấn đề với công tác thanh tra, kiểm tra, hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật về BHXH và BHTN đối với người sử dụng lao động chưa cao. Tình trạng các doanh nghiệp chậm nộp hoặc nợ đóng BHXH, BHTN kéo dài vẫn còn tồn tại và chưa được giải quyết triệt để. Bên cạnh đó, việc kê khai số lượng lao động không chính xác và thiếu quan tâm đến quyền lợi của người lao động tại nhiều doanh nghiệp là vấn đề phổ biến. Hơn nữa, vẫn chưa có giải pháp hiệu quả để xử lý các khoản nợ khó thu đối với những doanh nghiệp không còn hoạt động hoặc không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đóng BHXH, BHTN.

3. Theo báo cáo kinh tế - xã hội, từ năm 2021 đến 6 tháng năm 2024, số lượng người tham gia BHXH và BHTN có sự gia tăng, nhưng vẫn chưa đạt được mục tiêu đề ra. Kết quả thực hiện còn thấp ở một số huyện, thị xã và thành phố. Mặc dù mục tiêu đến năm 2025 là có 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH theo Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, nhưng khả năng đạt được chỉ tiêu này vẫn khó khăn. Chẳng hạn, đạt tỷ lệ 35% lực lượng lao động tham gia BHXH và 28% tham gia BHTN vào năm 2021, và đạt 45% và 35% vào năm 2025.

Để đạt được những mục tiêu này, bà Hạnh cũng đề nghị các cơ quan liên quan cần có những biện pháp nâng cao nhận thức của người lao động và khuyến khích người lao động tham gia bảo hiểm. Đồng thời, các doanh nghiệp đảm bảo thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với người lao động về BHXH và BHTN.