Ngày nay, câu “tấc đất tấc vàng” không những chỉ đúng về nghĩa đen mà nó còn rất đúng về nghĩa bóng về giá trị đất đai dưới góc độ bất động sản. Có những lô đất tính về giá trị bất động sản lên tới hàng trăm tỷ đồng, thậm chí có những lô “đất vàng” tại các thành phố lớn có giá hàng ngàn tỷ đồng. Bình quân giá trị mỗi mét vuông quy đổi ra hàng chục cây vàng 9999, số vàng đó dát ra trên mét vuông đất thì quả là “tấc đất tấc vàng” về nghĩa bóng!
Chuyện “tấc đất tấc vàng” đã rõ, không bàn nữa, giờ nói sang “tấc cát… tấc bạc”. Cát được đề cập ở đây dưới góc độ, giá trị sử dụng là khoáng sản. Những năm gần đây kinh tế- xã hội phát triển, tốc độ đô thị hóa cao, rất nhiều công trường, công trình xây dựng được mở ra (kể cả công trình thuộc đầu tư công và công trình dân dụng) nhu cầu sử dụng cát khoáng sản trong xây dựng rất lớn. Nguồn cung (hợp pháp) về cát xây dựng không đủ nguồn cầu, do đó giá cát xây dựng không ngừng tăng lên. Theo thông tin cập nhật mới nhất, giá cát xây dựng trên thị trường hiện nay, đối với cát vừa xây vừa tô giá xung quanh 250.000 đồng/m3 (mỗi xe ben 8m3 cát bán 2 triệu đồng), đối với cát đất đổ nền, san lấp mặt bằng giá 150. 000 đồng/m3 (mỗi xe ben 8m3 bán 1,2 triệu đồng).
Như đã nói, do nguồn cung không đủ nguồn cầu, các mỏ khoáng sản hợp pháp (có giấy phép khai thác) ít đáp ứng được vì các lý do: Cự ly vận chuyển xa, giá cao (do tính thuế và phí… vào giá bán), làm nảy sinh các mỏ cát (đất) lậu. Rất nhiều thủ đoạn để khai thác cát lậu, trước đây khá phổ biến là họ chọn mua các khu đất nông nghiệp (đất rẫy, đất trồng cây lâu năm có khoáng sản cát xây dựng hoặc đất bồi nền), sau đó làm đơn xin chính quyền và cơ quan chức năng cho hạ cốt (độ cao) để sản xuất. Số cát, đất này được khai thác công khai nhưng lén lút vận chuyển đi tiêu thụ bất hợp pháp, không đúng như quy định cho phép hạ cốt. Do lợi nhuận từ khai thác cát khoáng sản rất cao, nên nhiều người bất chấp luật pháp, đã tổ chức quy mô, đưa xe ủi, máy đào, mấy xúc, xe ben, xe tải vào các khu vực có trữ lượng lớn cát xây dựng, đất bồi nền để khai thác và vận chuyển đi tiêu thụ. Nếu việc khai thác lậu được trót lọt (ngày nghỉ, đêm làm), mỗi xe ben một đêm có thể vận chuyển đến hơn mười chuyến. Nếu chở đất bồi nền thì mỗi xe hoạt động mỗi đêm thu trên 12 triệu đồng, còn chở cát xây dựng thì thu trên 20 triệu đồng. Tính ra các điểm khai thác khoáng sản lậu này thu về từ vài trăm triệu đồng, đến cả hàng tỷ đồng mỗi tháng. Vì vậy nói rằng “tấc cát tấc bạc” quả không ngoa!
Mặc dù thời gian qua chính quyền các cấp, ngành tài nguyên môi trường, các cơ quan chức năng liên quan đã tăng cường quản lý, thành lập các chốt trạm, tổ chức truy quét ở các điểm nóng cát lậu. Đặc biệt là việc xử lý vi phạm của một số địa phương khá cương quyết, đơn cử như huyện Tánh Linh đã xử lý nghiêm khắc nhiều trường hợp, đã phạt mỗi trường hợp hàng chục, hàng trăm triệu đồng, tịch thu phương tiện khai thác và vận chuyển trái phép. Mới đây, ông PTC (ngụ xã Gia An) khai thác trái phép 124m3 cát, bị UBND huyện xử phạt 114 triệu đồng.
Nhiều địa phương, chính quyền cấp cơ sở rất nỗ lực trong quản lý tài nguyên khoáng sản, tích cực chống khai thác cát lậu. Tuy nhiên cũng có địa phương vì lý do này, lý do nọ, lơ là, buông lỏng công tác trên. Đặc biệt là có một số cán bộ còn tiếp tay cho các “trùm cát tặc”. Vừa qua, cơ quan công an đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và bắt giữ một số cán bộ của xã Sơn Mỹ, huyện Hàm Tân vì liên quan đến việc “bảo kê” khai thác khoáng sản trái phép ở địa bàn mình quản lý.
Hệ lụy của việc khai thác cát, đất lậu này là làm tổn thất nguồn tài nguyên khoáng sản, nhà nước thất thu ngân sách, gây loang lổ xói mòn địa hình, làm ô nhiễm môi trường, mất an ninh trật tự địa phương. Tuy nhiên do lợi nhuận từ cát lậu thu được quá cao nên thu hút nhiều đối tượng tham gia, nhà nước rất khó ngăn chặn vấn nạn này. Vì vậy, chính quyền các cấp, ngành tài nguyên - môi trường, các cơ quan chức năng liên quan cần có sự phối hợp tốt, cộng với sự nỗ lực và với quyết tâm cao, để đẩy lùi tình trạng cát lậu này!
.jpg "Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh triển khai nhiệm vụ công tác năm 2025")
