Quan hệ Mỹ-Trung “căng như dây đàn” liên quan đến vấn đề Đài Loan

Nếu diễn ra, đây sẽ là chuyến thăm cấp cao nhất của một nhà lập pháp Mỹ tới hòn đảo này trong vòng 25 năm. Trung Quốc đã có phản ứng mạnh mẽ khi liên tục cảnh báo Mỹ về những hậu quả.

Trung Quốc lâu nay luôn xem Đài Loan là một phần lãnh thổ chờ thống nhất và kêu gọi quốc tế tôn trọng nguyên tắc "Một Trung Quốc", không chấp nhận các nước thiết lập quan hệ ngoại giao cùng lúc với cả Bắc Kinh lẫn Đài Bắc. Nước này nhiều lần cảnh báo rằng chuyến thăm Đài Loan của bà Nancy Pelosi có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ.

Người phát ngôn Bộ Ngọai giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên tuyên bố: “Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng để đối mặt với thách thức. Trong trường hợp phía Mỹ cố chấp vẫn tiếp tục hành vi không chính đáng của mình, Trung Quốc nhất định phải thực hiện các biện pháp kiên quyết và mạnh mẽ để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Mọi hậu quả kéo theo đó hoàn toàn do Mỹ gánh chịu”.

Trước đó tại cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ Joe Biden, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng tỏ ra rất cứng rắn khi cảnh báo, Washington đừng “đùa với lửa” vì Bắc Kinh sẽ đáp trả kịch liệt.

Một số phương tiện truyền thông đã đề cập một số phản ứng có thể của Trung Quốc, trong đó có lập vùng cấm bay xung quanh Đài Loan hoặc điều chiến đấu cơ áp sát máy bay của Chủ tịch Hạ viện Mỹ. Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng của Trung Quốc dẫn lời các chuyên gia quân sự cho rằng nếu bà Nancy Pelosy quyết tâm thực hiện chuyến thăm Đài Loan, Bắc Kinh sẽ làm mọi cách để ngăn chặn, sử dụng các biện pháp ngoại giao, kinh tế và thậm chí là quân sự. Trong khi đó, AP dẫn lời một số quan chức Mỹ giấu tên ngày 27/7 cho biết quân đội Mỹ đang xây dựng một kế hoạch dự phòng, trong đó có việc tạo ra các vòng bảo vệ kép, để bảo vệ bà Nancy Pelosy nếu quan chức này vẫn triển khai kế hoạch thăm Đài Loan.

Việc các quan chức Mỹ thăm Đài Loan không phải là chưa từng có. Song sở dĩ chuyến thăm của bà Nancy Pelosi lại được quan tâm như vậy vì diễn ra vào thời điểm Bắc Kinh ngày càng tin rằng Mỹ thời gian gần đây đang có những thay đổi đáng chú ý trong chính sách ngoại giao đối với Đài Loan. Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhấn mạnh rằng chính sách của Mỹ đối với vấn đề Đài Loan là không thay đổi. 

Thư  ký báo chí Nhà trắng Karine Jean-Pierre cho biết: “Về vấn đề Đài Loan, tổng thống đã nhấn mạnh rằng chính sách của Mỹ không thay đổi và Mỹ phản đối mạnh mẽ những nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng hoặc làm suy yếu hòa bình. Chúng tôi rất rõ ràng về điều này và không có sự thay đổi trong chính sách”.

Trên thực tế, cả Nhà Trắng và Lầu Năm Góc đều phản đối kế hoạch thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, cho rằng, động thái này sẽ làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. Cuộc điện đàm mới đây giữa Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và khả năng về một hội nghị thượng đỉnh trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo cho thấy hai chính quyền đều muốn tìm kiếm một cơ chế để kiểm soát căng thẳng. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken mới đây cũng ngỏ ý hi vọng hai nước có khả năng tiếp tục xử lý các bất đồng một cách sáng suốt để không dẫn tới nguy cơ xung đột. Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc và sự thiếu tin tưởng lẫn nhau đang khiến những sóng ngầm luôn âm ỉ./.