Dạy cách nhận diện tin giả trên không gian mạng

Trang bị kiến thức

Theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, môn tin học đã trở thành môn học bắt buộc đối với học sinh tiểu học. Ở cấp học này, các em chủ yếu học cách tiếp cận máy tính và những tính năng đơn giản như tắt, mở máy, gõ chữ; đặt tên; chỉnh sửa, định dạng, lưu văn bản; tìm kiếm thông tin… Bước sang học THCS các em học nâng cao hơn, trong đó có cả những bài học cách nhận diện tin giả trên không gian mạng. Thầy Nguyễn Văn Thuận – giáo viên một trường THCS ở Phan Thiết cho biết: Việc nhận diện tin giả đã được dạy ở cấp THCS, trong đó có bài về đạo đức, pháp luật và văn hóa trong môi trường số. Nhưng cũng chỉ dừng lại ở việc dạy cho các em nhận diện tin tức giả và đạo đức, lối sống khi sử dụng mạng xã hội, còn việc nhận diện hình ảnh, video giả do cá nhân, tổ chức tội phạm công nghệ cao tạo ra thì chưa.

Ở lứa tuổi từ 10 - 16, các em đã tham gia mạng xã hội, nơi đầy rẫy những thông tin giả, xấu độc. Nếu trang bị tốt kiến thức nhận diện, các em sẽ trở thành công dân số thông minh, văn minh và an toàn trên không gian mạng trong tương lai. Điều này nhiều nước trên thế giới đã và đang giáo dục cho công dân của mình như Hà Lan, Mỹ…Trong đó, Phần Lan là quốc gia quan tâm đến vấn đề này nhất, được nhiều nước trên thế giới xem là hình mẫu.

Hình mẫu - cần học theo

Nhật Bản – một trong những quốc gia tiên tiến nhất trên thế giới về công nghệ và khoa học, mới đây đã có bài viết ca ngợi nền giáo dục Phần Lan về cách dạy công dân nhận diện tin giả.

Bài viết nhấn mạnh, Phần Lan đã đầu tư mạnh vào giáo dục truyền thông. Suốt 7 năm qua, quốc gia này đứng đầu chỉ số hiểu biết truyền thông, xếp hạng hơn 40 quốc gia có công dân chống lại tin giả giỏi nhất thế giới. Có được kết quả đó, ở Phần Lan không chỉ người lớn mà ngay cả trẻ em được dạy học cách phân biệt thông tin thật, tin giả. Bài viết dẫn chứng thực tế một lớp học về nhận diện thông tin giả tại một bảo tàng truyền thông ở thủ đô Helsinki của Phần Lan. Lớp học này là một nhóm trẻ 10 và 11 tuổi tham gia hội thảo về cách điều hướng bối cảnh thông tin ngày nay. Một nhà báo đã hướng dẫn các em cách phân tích, phê phán nội dung xấu độc mà các em gặp trên không gian mạng. Với giả thiết là một bức ảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump đang bị một số người bắt giữ, cho các em nhận diện ảnh giả hay ảnh thật… Nhà báo nhắc nhở các em, bất cứ khi nào bắt gặp thông tin mới trên không gian mạng, các em phải dừng lại, đánh giá, đảm bảo thông tin đó là đúng trước khi chia sẻ với người khác.

Việt Nam nói chung và các tỉnh, thành nói riêng, trong đó có Bình Thuận, cũng đã tuyên truyền trong các tầng lớp nhân dân cảnh giác tin giả trên không gian mạng. Bộ Thông tin và Truyền thông nay là Bộ Khoa học và Công nghệ từng thông tin, hiện có 2 đối tượng “phơi nhiễm” tin giả nhiều nhất là thiếu niên, trẻ em và người lớn tuổi đang hằng ngày tiếp cận các nguồn thông tin thật và giả lẫn lộn trên không gian mạng. Để tránh “bẫy tin giả”, Cẩm nang phòng chống tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng của Bộ này khuyên người dùng Internet nói chung, không tin vào mọi thứ trên mạng. Hãy kiểm tra nguồn tin, độ tin cậy của thông tin và suy nghĩ kỹ 2 lần trước khi chia sẻ, đăng tải, bình luận tin tức trên mạng. Đồng thời tham khảo ý kiến từ bạn bè hoặc xác nhận từ cơ quan có thẩm quyền…

Tuy vậy, các cấp, ngành cần quan tâm hơn nữa vấn đề này, trong đó đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào môi trường giáo dục cho học sinh làm quen... Đồng thời thiết lập chương trình dạy cho học sinh biết cách nhận diện hình ảnh, video giả do các phần mềm, ứng dụng nói chung và ứng dụng sử dụng AI nói riêng tạo ra.