Đom đóm bờ ao

Đom đóm bay quanh trên ao bèo xa

Khi trăng dần tà rọi chiếu khắp thôn trang

Đoàn người nông phu say sưa gánh lúa về

Gái trai quyết một lòng tình ta với nàng. (*)

Cả một khung trời tuổi thơ với vô vàn thương nhớ. Một miền quê yên ả thanh bình bên con sông nhỏ hiền hòa len lỏi chảy luồn qua những rặng tre già bám chặt ven hai bờ bồi lở. Bên triền sông, bờ cát thoải nghiêng nghiêng, bãi cỏ mịn màng tiếp nối đến những vườn cây nhỏ, những liếp vườn rau xanh non đang vươn mầm trong nắng. Buổi sáng, bước những bước chân trần ngập ngừng trên bờ cỏ, sương mai còn vương đầu ngọn. Cảm giác nghe mát lạnh dưới lòng bàn chân làm cho ta cảm nhận được sự tiếp xúc gần gũi với thiên nhiên và vạn vật. Hít một hơi dài không khí trong lành tràn trong lồng ngực, chợt trông thấy có chú bướm vàng non cùng vài bạn chuồn kim đang tha thẩn vờn bay chập chờn trong nắng sớm. Quê hương ơi, sao quá đỗi thanh bình, ngọt ngào như lòng trẻ thơ đang đượm một màu hồn nhiên vô nhiễm. Bên trên mặt nước cạnh bờ ao, đôi chú chuồn kim xanh biếc xen lẫn đỏ hồng đang đảo cánh nhẹ nhàng, có khi cả đôi chân gọng khẳng khiu khuấy nhẹ chạm cả vào mặt nước rồi vụt vút lên cao, để lại trên mặt ao vài vệt loang tròn tròn trên nước sương buổi sáng. Cứ làm bộ như vô tình đang lả lơi trên đầu ngọn cỏ, nhưng đến khi tay trẻ rón rén đến gần, đưa đôi ngón tay nhỏ nhắn gần chạm vào đôi cánh bướm vàng hay chú chuồn trâu đang đậu rập rềnh trên ngọn cỏ ống cạnh bờ ao, thì chú vụt bay bổng lên trời, để lại nỗi tiếc nuối ngẩn ngơ cho đám trẻ thơ tinh nghịch.

Tuổi thơ một thời của nhiều người đã đắm mình nơi đó, nơi mái nhà tranh quyện khói sớm sương mờ, hay khói lam chiều tím nhạt vương nhẹ bên mấy hàng cây, cùng hàng dâm bụt có vài nhành hoa đỏ đong đưa. Buổi sáng, cố tình đi tìm bóng dáng của cả đàn đom đóm lập lòe lấp lánh, khi chúng bay vòng vèo, vẽ từng vệt ánh sáng xanh trên những hàng cây ngọn cỏ bên cạnh bờ ao vào lúc chạng vạng đêm qua. Bốn bề trời tối mông lung, chợt nhớ lời bà kể chuyện năm xưa, mơ hồ có chút liên quan đến loài côn trùng có thứ ánh sáng đầy quyến rũ này khi nó chập chờn vụt bay, thoắt ẩn thoắt hiện khi mình trông thấy chiều hôm mà lòng ngập ngừng không dám tận mắt đến gần khám phá vì nỗi sợ bâng quơ. Những tích xưa thêu dệt quanh loài côn trùng đầy ma mị này như một loài ma trơi bay tràn ngập trong những đêm tối trời nơi những miền quê, còn in đậm trong trí nhớ của đám trẻ thơ như chúng tôi thuở đó. Thích ghê lắm! Khi ngồi trong hiên nhà nhìn qua bóng đêm ra phía vườn cây, bên cạnh bờ ao. Nơi từng chàng nghệ sĩ tí hon xuất hiện, với điệu nhảy phát ra từng vệt lửa xanh lập lòe, rong chơi đi tìm bạn tình trong mùa động dục. Không phải một đôi con, mà từng đàn, từng chục sinh vật bé nhỏ này thức giấc khi màn đêm buông chùng xuống vạn vật. Từ đâu đó, một đôi chớp sáng bí mật bay lên, lập lòe khoe dáng rồi lại đáp xuống nép mình bên cỏ trong khi ánh chớp xanh ma quái vẫn nhịp nhàng chỉ lối. Cùng lúc là hàng chục đốm sáng chập chờn trong khoảng không gian, trên bãi cỏ rập rờn trong gió. Rồi chẳng bao lâu sau, cả khu vườn bên trong, cả trên bãi cỏ quanh bờ ao, quanh mép bờ ruộng nhỏ, những vệt sáng ấy lan tỏa khắp nơi. Và màn trình diễn ánh sáng diệu kỳ của loài côn trùng đặc biệt này, bắt đầu bằng những điệu luân vũ đa tình quấn quýt trong đêm.

Tuổi thơ của ai làm sao quên được. Đàn đom đóm trưng thứ ánh sáng đặc biệt của mình trong đêm tối đã mang lại cho đám trẻ thơ chúng ta bao điều thú vị. Biết bao điều kỳ bí, hoang mang đã để lại nhiều kỷ niệm đẹp trong ký ức mỗi người, kể cả những nỗi hoài nghi và lo sợ với những truyền thuyết vây quanh. Như một cuộc trêu tình, người ta đi tìm nhau trong cái lập lòe liêu trai ẩn hiện mơ hồ. Có khi bên bờ cỏ, có khi vút cánh lên cao. Có khi nhào lộn quấn quýt từng đôi, từng cặp cứ chớp sáng liên hồi. Cũng chỉ để tận hưởng niềm hoan lạc bầy đàn, để cùng chung mục đích truyền giống sinh tồn cho thế hệ mai sau.  

(*) Lời một bài hát.