“Ngày giải phóng” ở Mỹ đã đến!

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/4 đã công bố mức thuế mới, theo đó áp mức thuế cơ sở 10% đối với toàn bộ hàng nhập khẩu vào Mỹ.

Ngoài ra, Mỹ cũng áp mức thuế cao hơn đối với hàng hóa từ khoảng 60 quốc gia và khối thương mại có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ. Liên minh châu Âu, Malaysia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ chịu 20-26%. Trung Quốc bị áp thuế bổ sung 34% ngoài mức 20% mà ông Trump đã áp dụng trước đó, nâng tổng mức thuế mới lên 54%.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh về thuế quan mới tại Nhà Trắng, ngày 2/4/2025. Ảnh: Bloomberg

Mức thuế cơ bản 10% sẽ có hiệu lực vào 5/4, ngay sau nửa đêm, và các mức thuế cao hơn sẽ có hiệu lực vào ngày 9/4. Các mức thuế mới sẽ không cộng dồn vào các thuế đã công bố trước đây đối với thép, nhôm và ô tô.

Canada và Mexico, hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, hiện đang phải đối mặt với mức thuế 25% đối với nhiều mặt hàng và sẽ không phải chịu thêm mức thuế nào. Thuế sẽ tiếp tục được áp dụng cho đến khi ông Trump quyết định rằng các vấn đề liên quan đến fentanyl và di cư bất hợp pháp đã được cả 2 nước này giải quyết.

Mức thuế trung bình cao nhất trong hơn 100 năm qua

Suốt nhiều tuần qua, ông Trump đã gọi 2/4, ngày mà ông công bố một loạt mức thuế quan đối với các nước ngoài, là “Ngày giải phóng” đối với nước Mỹ.

Theo chính sách mới, mức thuế quan trung bình có hiệu lực của Mỹ đối với tất cả hàng nhập khẩu đã tăng vọt lên 22% từ mức chỉ 2,5% trong năm 2024. Đây là mức trung bình cao nhất hơn 100 năm qua.

“Lần gần đây nhất chúng ta chứng kiến mức thuế trung bình cao như vậy là khoảng năm 1910. Đây là một bước ngoặt, không chỉ đối với nền kinh tế Mỹ mà còn đối với nền kinh tế toàn cầu. Nhiều quốc gia có thể sẽ rơi vào suy thoái. Bạn có thể loại bỏ hầu hết các dự báo nếu mức thuế quan này vẫn duy trì trong một thời gian dài”, Olu Sonola, giám đốc nghiên cứu kinh tế Mỹ của Fitch Ratings, nhận định.

Các mức thuế mà ông Trump gọi là “thuế đối ứng” thực chất không tương đương với những gì các quốc gia nước ngoài áp dụng đối với hàng hóa Mỹ. Chúng cũng sẽ không cộng dồn lên mức thuế hiện có đã áp theo từng ngành.

“Chúng tôi áp mức thuế chỉ khoảng một nửa mức thuế mà họ đang và đã áp dụng đối với Mỹ, vì vậy các mức thuế sẽ không hoàn toàn đối xứng. Tôi có thể tính mức thuế ngang bằng, nhưng sẽ khó cho nhiều quốc gia và chúng tôi không muốn làm điều đó”, ông Trump phát biểu tại Vườn Hồng vào chiều 2/4.

Ví dụ, thay vì áp dụng mức thuế 39% như Liên minh châu Âu đang áp đối với hàng hóa của Mỹ, mức thuế mới của Mỹ với hàng hóa từ EU sẽ là 20%. Trung Quốc, vốn đã bị áp mức thuế 20%, sẽ bị áp thêm mức thuế 34% - con số chỉ bằng một nửa mức thuế 67% mà Trung Quốc áp dụng đối với Mỹ. Tổng mức thuế áp với hàng hóa Trung Quốc là 54%.

Các quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho biết ông Trump cũng muốn áp dụng các mức thuế riêng biệt đối với các sản phẩm bán dẫn, dược phẩm và khoáng sản quan trọng. Thuế mới sẽ được công bố trong thời gian sớm nhất.

Các nước tuyên bố sẽ đáp trả

Phản ứng trước chính sách thuế quan mới của Mỹ, nhiều quốc gia tuyên bố sẽ đáp trả.

Sau thông báo của ông Trump, Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết các mức thuế mới sẽ “thay đổi hoàn toàn hệ thống thương mại quốc tế” và “chúng tôi sẽ chống lại các mức thuế đó này bằng các biện pháp tương xứng”.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, cho biết bà sẽ công bố một kế hoạch kinh tế rộng lớn trong ngày 3/4 (theo giờ địa phương) để đáp trả thuế quan của Mỹ, bao gồm các biện pháp bảo vệ ngành công nghiệp ô tô của Mexico.

Các nhà lãnh đạo châu Âu cũng đã lên tiếng sau thông báo của ông Trump, cam kết sẽ đáp trả sau khi nghiên cứu mức thuế mới sẽ tác động như thế nào đến các quốc gia của họ.

Tổng thống Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter, đăng trên X rằng các quan chức của nước này “sẽ nhanh chóng xác định các bước tiếp theo”.

“Chúng tôi đang tính toán và xem xét những gì đã xảy ra. Nhưng rõ ràng là điều này nghiêm trọng đối với nền kinh tế thế giới và Na Uy”, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp Na Uy Cecilie Myrseth nói.

Tại châu Á, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc cho biết sẽ cùng đáp trả các mức thuế mới của Mỹ. Cả ba quốc gia đều bị áp mức thuế cao hơn 20%.

Quyền Tổng thống Hàn Quốc Han Duck-soo đã ra lệnh áp dụng các biện pháp hỗ trợ khẩn cấp cho những doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Mỹ, bao gồm cả ô tô. Ông Han Duck-soo yêu cầu Bộ Công nghiệp Hàn Quốc phân tích các mức thuế quan và đàm phán với Washington để giảm thiểu tác động.

Phòng Thương mại Quốc tế của Mỹ ngày 2/4 cho biết “có một rủi ro hệ thống rõ ràng đối với thương mại toàn cầu” nếu những căng thẳng về thuế quan leo thang.

Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent kêu gọi các nước nên bình tĩnh.

“Đừng trả đũa ngay lập tức. Hãy xem chuyện này đi đến đâu, vì nếu bạn trả đũa, đó là cách căng thẳng sẽ leo thang”, ông Bessent nói, đồng thởi cảnh báo “làm bất cứ điều gì nóng vội sẽ là không khôn ngoan”.

Lo lắng của Phố Wall và Đồi Capitol

Cổ phiếu Mỹ đã giảm mạnh trong phiên giao dịch ngoài giờ sau khi Tổng thống Trump công bố chính sách thuế mới.

Chỉ số công nghiệp Dow Jones futures giảm 1,007 điểm, tương đương 2,3%. S&P 500 futures giảm 3,4%. Nasdaq futures giảm 4,2%. Cổ phiếu của các công ty như Apple, Nike và Walmart, những công ty có chuỗi cung ứng xuyên biên giới, đều giảm mạnh.

“Tổng thống Trump vừa kết thúc bài phát biểu về thuế quan tại Nhà Trắng và chúng tôi sẽ mô tả các mức thuế này là ‘tệ hơn cả kịch bản xấu nhất' mà Phố Wall lo sợ’”, Dan Ives, nhà phân tích cấp cao tại Wedbush Securities, cho biết.

Các thành viên đảng Dân chủ cũng phản đối các mức thuế mới mà ông Trump vừa công bố. cho rằng nó sẽ tạo gánh nặng cho các gia đình Mỹ, trong khi giới tỷ phú được hưởng lợi nhờ được cắt giảm thuế.

“Họ đang phá hủy nền kinh tế Mỹ ngay trước mắt chúng ta và đẩy chúng ta đến bờ vực suy thoái. Đây không phải là Ngày Giải phóng, mà là Ngày Suy thoái”, Lãnh đạo đảng Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries cho biết trong một cuộc họp báo.

Trong khi đó, Nghị sĩ Greg Meeks người đứng đầu Ủy ban Đối ngoại Hạ viện, cho biết ông có kế hoạch buộc phải bỏ phiếu về các mức thuế trong những ngày tới. Những nỗ lực trước đó của ông để buộc bỏ phiếu về thuế đều đã bị lãnh đạo đảng Cộng hòa (hiện đang chiếm đa số tại cả lượng viện quốc hội) ngăn cản.

Các doanh nghiệp Mỹ lường trước tác động

Việc tăng thuế sẽ khiến các nhà nhập khẩu có trụ sở tại Mỹ phải chịu chi phí cao hơn. Nhiều doanh nghiệp cho biết họ đang chuẩn bị cho tác động từ chính sách thuế mới.

“Điều này thật đáng lo ngại, sẽ rất tốn kém và chúng tôi sẽ phải đưa ra quyết định”, ông Benjamin Colvin, Chủ tịch và đồng sáng lập Devil’s Foot Brewing ở Asheville, Bắc Carolina, cho biết trong một cuộc họp báo với các chủ doanh nghiệp khác tại bang này.

Ông Colvin cho biết công ty của ông đã thấy chi phí sản xuất tăng lên kể từ khi ông Trump áp thuế đối với nhôm và thép.

Mức thuế quan mới ảnh hưởng đến một số lượng lớn các doanh nghiệp, bao gồm các cửa hàng tạp hóa, nơi bán nhiều mặt hàng nhập khẩu khác nhau.

“Hệ thống thực phẩm của chúng ta liên kết chặt chẽ với các thị trường toàn cầu, bao gồm các sản phẩm không được trồng ở Mỹ như chuối hay các mặt hàng theo mùa. Điều này giúp giữ giá thấp trong khi cung cấp thực phẩm an toàn và bổ dưỡng cho người tiêu dùng Mỹ suốt cả năm”, Leslie Sarasin, Chủ tịch kiêm giám đốc điều hành Hiệp hội Ngành Công nghiệp Thực phẩm, cho biết trong một tuyên bố ngày 2/4.