Gần một nửa số thành phố lớn của Trung Quốc đang sụt lún

Theo bài viết ngày 19/4 của nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Sư phạm Hoa Nam của Trung Quốc, phân tích dữ liệu vệ tinh cho thấy khoảng 45% đất đô thị ở nước này đang sụt lún ở mức hơn 3% một năm, 16% ở mức hơn 10% một năm. Nguyên nhân sụt lún là do mực nước ngầm giảm và sức nặng của các công trình xây dựng.

Trong bối cảnh dân số đô thị của Trung Quốc đã vượt mốc 900 triệu người, "chỉ một bộ phận nhỏ đất bị sụt lún cũng có thể trở thành mối đe dọa đáng kể với cuộc sống của người dân ở thành thị", nhóm tác giả bài viết cho biết.

Hiện tượng sụt lún mỗi năm khiến Trung Quốc thiệt hại hơn 7,5 tỷ nhân dân tệ (1,04 tỷ USD). Trong thế kỷ tới, gần 1/4 diện tích đất ven biển của nước này có thể sụt xuống mức thấp hơn mực nước biển, khiến hàng trăm triệu người Trung Quốc đối diện với nguy cơ ngập lụt.

Thiên Tân, thành phố phía bắc Trung Quốc với dân số hơn 15 triệu người, là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nhất. Năm ngoái, khoảng 3.000 cư dân tại đây đã phải sơ tán sau khi đất sạt lở, gây ra những vết nứt lớn gần một số tòa nhà cao tầng. "Thảm họa địa chất bất ngờ" này được cho là do cạn kiệt nguồn nước và ảnh hưởng từ việc xây dựng các giếng địa nhiệt.

Người đàn ông bế đứa trẻ đi qua cầu bị sập sau trận lũ ở Trác Châu, Hà Bắc, Trung Quốc tháng 8/2023. Ảnh: Reuters

Nhiều vùng khai thác than cũ của Trung Quốc đã hứng chịu hậu quả nặng nề trước việc khai thác quá mức. Chính quyền địa phương thường phải bơm bê tông vào các mỏ than để gia cố nền đất.

"Điều này là vấn đề mang tính quốc gia của Trung Quốc, chứ không chỉ xảy ra ở một vài nơi", Robert Nicholls, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu Tyndall tại đại học Đông Anglia của Anh, nhận định. "Đây cũng là bức tranh thu nhỏ về những gì đang xảy ra ở phần còn lại của thế giới".

Một nghiên cứu khác công bố hồi tháng 2 cho thấy khoảng 6,3 triệu m2 đất trên toàn cầu đang đối mặt với nguy cơ sụt lún. Indonesia là một trong các quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nhất, khi phần lớn thủ đô Jakarta hiện ở dưới mực nước biển.

Trong 44 thành phố ven biển lớn chịu ảnh hưởng bởi vấn đề sụt lún trên thế giới, có 30 đô thị ở châu Á, theo một nghiên cứu năm 2022 của Singapore.

"Đây là tác động của tình trạng đô thị hóa và tăng dân số. Mật độ dân số càng lớn thì lượng nước ngầm bị khai thác càng nhiều hơn, khiến tình trạng sụt lún gia tăng", Matt Wei, chuyên địa vật lý tại đại học Đảo Rhodes, cho hay.

Nicholls nhận định giới chức các thành phố bị ảnh hưởng bởi hiện tượng sụt lún có thể học hỏi Tokyo, đô thị đã sụt 5 mét cho tới khi lệnh cấm khai thác nước ngầm được ban hành vào những năm 1970.

"Giảm thiểu tình trạng sụt lún cần được xem xét nghiêm túc, song không thể ngăn chặn hoàn toàn. Việc cần làm là phải học cách thích ứng và xây dựng đê kè để ngăn các đô thị sụt lún bị ngập", chuyên gia này cho hay.