Cũng trong thời gian này, Công an tỉnh đã kiểm tra, phát hiện xử lý 27 vụ vi phạm ở lĩnh vực trên, xử phạt tổng số tiền hơn 2 tỷ đồng. Qua đó cho thấy, vai trò của ngành công an trong kiểm tra, ngăn chặn khoáng sản trái phép không kém phần quan trọng.
Báo cáo của Sở TN & MT cho hay, mấy năm gần đây, các điểm nóng về khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn tỉnh cơ bản được kiểm soát. Tuy nhiên tình trạng khai thác trái phép nhỏ lẻ ở các địa phương vẫn còn diễn ra; chủ yếu vào ban đêm, ngoài giờ hành chính, ngày cuối tuần, ngày lễ. Trong khi, lực lượng thực hiện nhiệm vụ thanh, kiểm tra khoáng sản ngành TN & MT từ tỉnh đến xã còn thiếu, đa số kiêm nhiệm, nhân sự cũng thường xuyên thay đổi (nhất là các địa phương) đã ảnh hưởng không nhỏ cho công việc này. Chưa nói để việc kiểm tra khoáng sản hiệu quả đòi hỏi cán bộ, viên chức cấp huyện, cấp xã cần có chuyên môn.
Ông Nguyễn Hữu Phước, Phó Chủ tịch UBND Tánh Linh cho biết, công tác kiểm tra xử lý khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn huyện trước đây vẫn còn không ít khó khăn. Bởi lực lượng này hiện nay do Phòng TN & MT làm nòng cốt trong khi quân số của phòng quá ít, vừa làm công tác chuyên môn vừa tăng cường kiểm tra khai thác khoáng sản; cần có sự phối hợp các ngành liên quan, các xã khi “xuất quân” vào các nơi hẻo lánh kiểm tra. Mỗi khi có bóng dáng công an trong đoàn kiểm tra mới đủ sức răn đe, lập biên bản sự việc khai thác cát lậu. Có khi nhận tin báo đột xuất, cán bộ TN & MT huyện, xã đến kiểm tra hiện trường, dân làm cát lậu tỏ ra thách thức, không hợp tác, gây hấn với lực lượng chức năng này… Để tăng cường công tác kiểm tra, giám sát khai thác khoáng sản trái phép, ông Phước đề nghị Sở TN & MT xem xét, kiến nghị UBND tỉnh giao ngành công an làm nòng cốt, phối hợp ngành liên quan (TN & MT), địa phương trong kiểm tra, xử lý lĩnh vực còn phức tạp này ở các huyện trong tỉnh. Không kể lực lượng công an chính quy ở tỉnh, huyện, ở các xã hiện nay đều có quân số công an chính quy tăng cường về cơ sở (5-6 đồng chí/xã), có thể là lực lượng chính phối hợp cán bộ TN & MT, quân sự xã thường xuyên kiểm tra khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép tại các địa phương trong tỉnh. Thời gian sau Tết Nguyên đán 2023, mùa khô nhiều công trình xây dựng, các đối tượng khai thác cát lậu thường lợi dụng để hoạt động. Sự có mặt của công an chính quy ở các xã sẽ góp phần tích cực lập lại trật tự này.
Trong hội nghị triển khai hoạt động ngành TN & MT năm 2023, ông Trần Nguyên Lộc, Giám đốc Sở TN & MT đề xuất Công an tỉnh chỉ đạo các đơn vị chuyên môn, công an cấp huyện mở đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm, vi phạm pháp luật, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản theo đúng quy định pháp luật, nhất là các đối tượng vi phạm nhiều lần; tăng số vụ điều tra, xử lý hình sự để tăng tính răn đe. Ngành công an chủ động nắm chắc tình hình, tổ chức đấu tranh có hiệu quả với các hành vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác, lập bến bãi tập kết cát, sỏi, tập trung vào những địa bàn phức tạp, các dự án, công trình trọng điểm.