Bình Thuận - tự hào một miền đất, một tên gọi

Tròn 50 năm kể từ ngày giải phóng (19/4/1975 – 19/4/2025), Bình Thuận đã trải qua một hành trình đầy gian nan, nỗ lực và chuyển mình mạnh mẽ. Từ một tỉnh thuần nông, điều kiện hạ tầng kỹ thuật còn nhiều hạn chế, kinh tế chủ yếu dựa vào tự nhiên, đến nay, Bình Thuận đã trở thành một trong những điểm sáng về phát triển du lịch biển, năng lượng tái tạo, nông nghiệp hàng hóa, đô thị hóa và gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống.

Dưới đây là những sự kiện tiêu biểu, đánh dấu các bước ngoặt quan trọng trong chặng đường 50 năm trưởng thành, đổi mới và phát triển bền vững của tỉnh Bình Thuận:

1. Giải phóng tỉnh Bình Thuận (19/4/1975)

9 giờ sáng ngày 19/4/1975, quân ta tiến vào tiếp quản thị xã Phan Thiết, đánh dấu thời điểm lịch sử trọng đại, tỉnh Bình Thuận được hoàn toàn giải phóng. Chiến thắng này là kết quả của cuộc tổng tiến công thần tốc, táo bạo của các lực lượng vũ trang và phong trào nổi dậy rộng khắp của nhân dân Bình Thuận. Đây không chỉ là dấu mốc mở đầu cho tiến trình xây dựng mới của địa phương, mà còn góp phần hoàn thành thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, thống nhất đất nước.

2. Tái lập tỉnh Bình Thuận

Ngày 26/12/1991, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa VIII đã thông qua nghị quyết chia tách tỉnh Thuận Hải, tái lập tỉnh Bình Thuận từ ngày 1/4/1992. Khi tái lập, Bình Thuận có 9 đơn vị hành chính cấp huyện và 109 đơn vị hành chính cấp xã. Đây là bước ngoặt quan trọng, giúp tỉnh chủ động hoạch định chiến lược phát triển phù hợp với điều kiện thực tế, khai thác tối đa tiềm năng về đất đai, biển cả, khí hậu và nguồn nhân lực.

3. Nhật thực toàn phần (1995) – Cú hích hình thành thương hiệu du lịch biển Mũi Né – Phan Thiết

Sự kiện thiên văn kỳ thú nhật thực toàn phần diễn ra năm 1995 đã thu hút hàng ngàn nhà khoa học, du khách trong và ngoài nước đến Bình Thuận, trở thành “cơ hội vàng” để đánh thức tiềm năng du lịch biển. Từ đó, Bình Thuận khởi đầu hành trình phát triển du lịch một cách bài bản và chuyên nghiệp. Đến nay, du lịch đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Mũi Né – Phan Thiết được mệnh danh là “thủ đô resort” của Việt Nam, đón gần 10 triệu lượt khách mỗi năm và thu hút hàng chục dự án nghỉ dưỡng quy mô lớn. Sự kiện Năm Du lịch quốc gia 2023 “Bình Thuận – Hội tụ xanh” là minh chứng rõ nét cho thương hiệu du lịch ngày càng khẳng định vị thế trên bản đồ quốc gia và quốc tế.

4. Bình Thuận vươn lên trở thành thủ phủ thanh long của cả nước

Từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ, Bình Thuận đã vươn lên thành vùng chuyên canh thanh long lớn nhất Việt Nam, với diện tích trên 30.000 ha, sản lượng hằng năm khoảng 600.000 tấn, chiếm hơn 50% tổng diện tích thanh long cả nước. Ngành thanh long không chỉ góp phần xóa đói giảm nghèo, mà còn tạo việc làm ổn định cho hơn 30.000 lao động, hình thành các chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững, xuất khẩu đến hàng chục quốc gia.

5. Phát triển thủy lợi nhỏ phục vụ chống hạn, ổn định sản xuất

Là tỉnh có điều kiện khí hậu khô hạn bậc nhất cả nước, Bình Thuận đã ưu tiên phát triển hệ thống thủy lợi nhỏ và vừa để phục vụ tưới tiêu và sản xuất nông nghiệp. Đến nay, toàn tỉnh có hàng trăm công trình hồ chứa, đập dâng, trạm bơm, với tổng dung tích trên 1.138 triệu m³, cơ bản đáp ứng nhu cầu nước tưới cho sản xuất nông nghiệp. Hệ thống thủy lợi phát triển đã góp phần ổn định sản xuất, nâng cao năng suất và cải thiện đời sống cho người dân nông thôn.

6. Phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo: điện gió, điện mặt trời, LNG

Với điều kiện tự nhiên thuận lợi, Bình Thuận đã trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước. Hiện toàn tỉnh có 48 nhà máy điện các loại (nhiệt điện, thủy điện, điện gió, điện mặt trời) với tổng công suất 6.520 MW, chiếm 8% công suất nguồn phát điện toàn quốc. Đặc biệt, các dự án điện khí LNG Sơn Mỹ I và II với công suất 4.500 MW và tổng vốn đầu tư trên 128.000 tỷ đồng đang tạo nên hệ sinh thái năng lượng hiện đại, bền vững.

7. Phát triển hệ thống hạ tầng giao thông chiến lược – đặc biệt là cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết – Vĩnh Hảo (2022–2023)

Việc hoàn thành và đưa vào sử dụng tuyến cao tốc Bắc – Nam đoạn qua Bình Thuận trong năm 2022–2023 đã tạo cú hích lớn cho phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh. Tuyến cao tốc giúp rút ngắn thời gian di chuyển đến TP. Hồ Chí Minh và các trung tâm kinh tế lớn, mở rộng không gian phát triển, tăng cường liên kết vùng, thu hút đầu tư và thúc đẩy du lịch.

8. Xây dựng Phan Thiết thành đô thị loại II và hướng tới đô thị loại I

Thành phố Phan Thiết – trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học – kỹ thuật của tỉnh – được công nhận đô thị loại II và đang được quy hoạch, đầu tư phát triển theo hướng trở thành đô thị loại I. Sự kiện này không chỉ thể hiện sự phát triển mạnh mẽ về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và quản lý đô thị, mà còn góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

9. Bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống – đặc biệt là văn hóa Chăm và các lễ hội dân gian

Bình Thuận là nơi giao thoa văn hóa đa dạng với nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đặc sắc. Tỉnh đã triển khai hiệu quả các hoạt động bảo tồn, phục dựng và phát huy giá trị các lễ hội như: lễ hội Nghinh Ông, lễ hội Dinh Thầy Thím, lễ hội Kate của đồng bào Chăm… Các giá trị văn hóa truyền thống không chỉ được gìn giữ, mà còn trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch văn hóa và nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân.

10. Thực hiện chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính – tên gọi “tỉnh Bình Thuận” kết thúc từ ngày 1/7/2025

Theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, từ ngày 1/7/2025, tỉnh Bình Thuận sẽ thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính với Lâm Đồng và Đắk Nông với tên gọi tỉnh Lâm Đồng. Điều này đồng nghĩa với việc tên gọi hành chính “tỉnh Bình Thuận” sẽ không còn tồn tại. Tuy nhiên, đây không phải là kết thúc, mà là sự khởi đầu mới của đất nước, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và hội nhập toàn diện hơn trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Dù tương lai có thay đổi về tên gọi hay mô hình hành chính, nhưng Bình Thuận – cái tên được chúa Nguyễn Phúc Chu đặt vào tháng 8 năm Đinh Sửu (1697), suốt hơn 328 năm lịch sử, vẫn mãi là biểu tượng của ý chí vượt khó, của con người kiên cường bám đất, bám biển, khát vọng vươn xa và tinh thần hội nhập. Bình Thuận không chỉ là một địa danh hành chính, mà còn là vùng ký ức, là niềm tự hào, là nền tảng tinh thần của bao thế hệ đã và đang nỗ lực từng ngày để làm cho vùng đất này thêm trù phú, giàu có và bền vững trong hình hài mới.