Xây dựng hệ sinh thái thanh long bền vững: Cơ hội để thanh long Bình Thuận nâng tầm giá trị. Bài 1

Bài 1: Thị trường tiềm năng cho thanh long sạch

Những ngày qua, Hợp tác xã (HTX) Hệ sinh thái sản xuất và tiêu dùng bền vững Bình Thuận đã xuất những lô hàng thanh long sạch đầu tiên sang thị trường khó tính châu Âu, Úc. Tin vui này đã làm nhiều thành viên trong HTX phấn khởi và thắp lên một hy vọng mới cho đầu ra thanh long sau nhiều năm rơi vào vòng luẩn quẩn được mùa – mất giá.

HTX Hệ sinh thái đầu tiên bình ổn giá

Đầu tháng 8/2023, HTX Hệ sinh thái sản xuất và tiêu dùng bền vững Bình Thuận được thành lập với mong muốn hỗ trợ người dân sản xuất và trồng thanh long tiếp cận được thị trường, hướng tới các mục tiêu sản xuất an toàn, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững tại Bình Thuận. Từ đó, góp phần lan tỏa các giá trị tốt đẹp của một nền nông nghiệp sạch và tuần hoàn, tạo ra các chuỗi giá trị trên cơ sở hợp tác và cùng phát triển giữa các thành viên. Đây được xem là HTX Hệ sinh thái đầu tiên bình ổn giá của cả nước, nhằm kết nối bền vững giữa người sản xuất và tiêu dùng theo nguyên tắc công khai, dân chủ, minh bạch, tự nguyện và lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ.

“Mỗi resort ở Mũi Né, Phan Thiết hay bất cứ nhà nghỉ, khách sạn nào của Bình Thuận cũng giới thiệu về trái thanh long đến với du khách. Tiếp đến là các hệ thống siêu thị bán lẻ cùng chung tay vào… Mỗi người góp một viên gạch thì khi ấy, thanh long Bình Thuận nói riêng và thanh long Việt Nam nói chung sẽ chinh phục được chính người tiêu dùng nội địa” - bà Nguyễn Hoàng Vân – Tổng Giám đốc HTX Hệ sinh thái chia sẻ. Để làm được điều này, bà Vân cho rằng, đòi hỏi người sản xuất thanh long cần thay đổi cách làm truyền thống sang tư duy kinh tế, trồng và phát triển thanh long theo hướng hữu cơ. Đặc biệt, phải chủ động tham gia vào các tổ hợp tác, hợp tác xã theo chuỗi giá trị; tổ chức lại sản xuất, cùng hợp tác hình thành vùng chuyên canh thanh long với quy mô lớn hiệu quả…

Lãnh đạo HTX Hệ sinh thái cho biết thêm: HTX được thành lập với 37 thành viên ban đầu, gồm người trồng thanh long, các đơn vị đầu vào, đầu ra. Ngoài tâm huyết của các thành viên, chính sự vào cuộc của Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận đã góp phần hướng tới việc sản xuất và tiêu dùng bền vững theo hướng xanh, sạch. Hiện HTX Hệ sinh thái ngoài việc tìm đầu ra xuất khẩu thì còn hướng tới thị trường nội địa thông qua các siêu thị lớn và cửa hàng thực phẩm sạch. Kết quả nổi rõ, chỉ sau 1 tháng được thành lập, thanh long Bình Thuận thông qua HTX Hệ sinh thái đã được vào hệ thống siêu thị LotteMart Tây Hồ, Lotte Cầu Giấy (Hà Nội), Aeon, City Mart (TP.HCM)… và sắp tới sẽ vào hệ thống siêu thị Co.opMart trên toàn quốc với giá bao tiêu sản phẩm bình ổn 3 tháng/lần. Đây là thị trường tiềm năng mà người trồng, thương lái đang bỏ ngỏ.

Phải tìm hướng đi mới

Những ngày cuối tháng 10/2023, chỉ sau 1 ngày xuất được lô hàng thanh long đầu tiên đi chính ngạch với giá bình ổn 22.000 đồng/kg, HTX Hệ sinh thái đã đón những đối tác người Ấn Độ thị phạm trực tiếp các vườn thanh long trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, xưởng sơ chế, đóng gói thanh long của các thành viên HTX. Có dịp đi cùng Ban Giám đốc HTX và doanh nhân người Ấn Độ đi khảo sát các vườn, chúng tôi mới thấy tinh thần làm việc nghiêm túc, hiệu quả, nhanh nhẹn của lãnh đạo HTX Hệ sinh thái, bởi họ là những người có kinh nghiệm trên thương trường, có khả năng đàm phán trực tiếp với các đối tác trong và ngoài nước. Đây là điểm khác biệt của HTX Hệ sinh thái so với các HTX truyền thống.

Sau 1 ngày làm việc cật lực, đàm phán những nội dung liên quan, đúng 22 giờ tối 21/10, dưới sự chứng kiến của đại diện Lãnh sự quán Ấn Độ tại TP.HCM, Liên minh HTX Bình Thuận, HTX Hệ sinh thái đã ký kết với 2 công ty xuất khẩu 2 container thanh long trắng sang thị trường Ấn Độ (khoảng 38 tấn). Mục tiêu của đối tác là sẽ phủ trái “rồng xanh” khắp các siêu thị lớn của Ấn Độ, điểm quan trọng nhất là họ sẽ để nguyên tem, mác, tên của HTX khi đưa thanh long Bình Thuận lên kệ siêu thị. Dự kiến sau khi mở rộng thị trường, mỗi tháng đối tác Ấn Độ sẽ ký kết 8 container với HTX Hệ sinh thái. Đối tác Ấn Độ còn mong muốn HTX Hệ sinh thái có thể sang Ấn Độ quảng bá sản phẩm, kết nối thị trường.

Có mặt tại vườn thanh long của ông Nguyễn Văn Thanh – HTX thanh long An toàn Hàm Đức, thành viên HTX Hệ sinh thái, chúng tôi được ông Thanh chia sẻ: “Qua 2 lần thử nghiệm cũng như kiểm tra 900 chỉ tiêu về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật do nước nhập hàng yêu cầu, lần thứ 3, vườn thanh long hơn 2 ha của gia đình đã đạt chuẩn đi châu Âu 4 tấn và đi Úc 19 tấn. Ông Thanh cho biết, bản thân rất phấn khởi, vì đây sẽ là cơ hội để thanh long Bình Thuận nâng tầm giá trị khi tiếp cận được các thị trường khó tính, cũng như hướng nông dân sản xuất thanh long sạch một cách bền vững”.

Đây không phải là lần đầu tiên thanh long Bình Thuận được xuất khẩu sang các thị trường khó tính, nhưng sản lượng chưa nhiều và chưa mang tính bền vững. Đó là một trong những lý do, nông dân trồng thanh long cứ mãi rơi vào vòng luẩn quẩn “mất mùa – được giá”, “được mùa – mất giá” và lặp đi lặp lại câu chuyện “giải cứu”.

“Tiêu chí của HTX là đưa thanh long Bình Thuận đi khắp thế giới, nhưng để làm được điều đó chúng tôi đang dần thay đổi tư duy và cách làm của người nông dân và cần thời gian. Trước mắt, mục tiêu chúng tôi hướng tới là 10 triệu khách hàng Việt Nam có thể ăn thanh long sạch Bình Thuận. Tôi tin HTX Hệ sinh thái sẽ làm được”.

Bà Nguyễn Hoàng Vân – Tổng Giám đốc HTX Hệ sinh thái