Donbas ở đâu? Những điều cần biết về hai vùng ly khai Donetsk và Luhansk

Hai ngày qua, quân đội Nga đã thực hiện một chiến dịch quân sự đặc biệt vào vùng Donbas của Ukraine. Donbas ở phía Đông của quốc gia này, là trung tâm của cuộc khủng hoảng leo thang giữa Nga và Ukraine.

Lực lượng ly khai thân Nga ở Donetsk and Luhansk của Donbas (gọi chung là khu vực Donbas) đã tách khỏi sự kiểm soát của Ukraine vào năm 2014 và tự xưng là “các nước cộng hòa Nhân dân” độc lập.

Căng thẳng gia tăng sau khi ông Putin ký sắc lệnh vào hôm 21/2 công nhận hai vùng đất này độc lập.

Donbas ở đâu?

Donbas là một khu vực ở Đông Nam Ukraine, các nhóm tự xưng Cộng hòa Nhân dân Luhansk (LPR) và Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) chiếm đóng. Tên của nó là một sự kết hợp của các từ Donets và Basin dùng để chỉ khu vực khai thác than dọc theo dòng Donets.

Sự công nhận của Nga đối với Donbas có nghĩa là gì?

Lần đầu tiên, Nga không xem Donbas là một phần của Ukraine, chính thức công nhận độc lập. Điều này có thể mở đường cho Moscow ( thủ đô Nga) công khai điều các lực lượng quân sự vào hai khu vực ly khai, với lập luận rằng họ đang bảo vệ đồng minh chống lại các mối đe dọa.

Phát biểu với Reuters, ông Alexander Borodai – một thành viên của Quốc hội Nga cho rằng, phe ly khai có thể nhờ sự hỗ trợ của Nga để giúp họ giành quyền kiểm soát một số khu vực ở miền Đông vẫn còn nằm trong tay lực lượng chính phủ, và Nga có lý do “hợp pháp” để giúp đỡ. Nhưng nếu Nga hành động thì điều này khó tránh khỏi cuộc xung đột quân sự giữa Nga và Ukraine.

Tiến trình hòa bình Minsk?

Việc Nga thừa nhận Donbas độc lập, đồng nghĩa phủ nhận các thỏa thuận ngừng bắn trong khu vực đều được ký kết tại Minsk – thủ đô Belarus vào những năm 2014 – 2015, trong đó có một lần vào 15/2/2015 giữa lãnh đạo 4 nước Nga, Ukraine, Pháp và Đức. Mặc dù chưa làm cho có hiệu lực, cho đến nay các bên bao gồm Moscow vẫn xem đó là cơ hội tốt nhất cho một giải pháp hòa bình. Các thỏa thuận kêu gọi mức độ lớn quyền tự trị cho hai vùng đất.

Phản ứng lại từ phương Tây

Phương Tây cảnh báo Nga rằng, bất cứ hoạt động của lực lượng quân sự di chuyển qua biên giới Ukraine đều sẽ bị phản ứng mạnh mẽ, bao gồm các biện pháp trừng phạt tài chính nghiêm ngặt.

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết tuần qua, việc công nhận đó sẽ làm xói mòn thêm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, cấu thành một sự vi phạm luật pháp quốc tế, và xem xét thêm cam kết đã tuyên bố của Nga để tiếp tục tiến hành đàm phán ngoại giao đạt được giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng này. Điều đó đòi hỏi một phản ứng “nhanh và mạnh” từ Mỹ và các đồng minh.

Nga ủng hộ khu vực Donbas như thế nào?

Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev mới đây cho biết, Moscow cấp 800.000 hộ chiếu Nga cho người dân Donbas kể từ khi ông Putin ký sắc lệnh vào tháng 4/2019 cho phép họ đăng ký nhập quốc tịch nhanh chóng.

Thời điểm đó, EU cho rằng biện pháp này của Nga là một cuộc tấn công vào chủ quyền lãnh thổ của Ukraine, trong khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy kêu gọi các biện pháp trừng phạt vào Moscow.

Vào tháng 5/2021 ông Volodymyr Zelenskyy cho là thế chủ động quân sự của Nga như là bước tiến đầu tiên hướng đến sáp nhập khu vực.

Đối với tài chính, theo một viên chức cấp cao ở Donetsk nói với hãng tin Reuters năm 2016, Nga trực tiếp trợ cấp lương hưu và lương công chức ở 2 khu vực này. Sau khi chiến tranh nổ ra, Ukraine ngừng trả lương cho họ. Phần lớn ngành công nghiệp nặng ngừng hoạt động. Moscow cho biết họ không tài trợ cho các chính quyền ly khai.

Tiền và học ngôn ngữ Nga

Cả hai vùng này đều từ bỏ sử dụng đồng tiền Ukraine chuyển sang dùng đồng Rúp Nga và xem đó là đơn vị tiền tệ chính thức của mình.

Các trường học địa phương đều theo chương trình học của Nga thay vì Ukraine. Năm 2021, Donetsk đánh dấu ngày Quốc khánh Nga 12/6.