Đọc sách - một thoáng nhìn lại

Về hưu, tôi có điều kiện đọc một số tác phẩm của những nhà văn, nhà thơ, nhà biên khảo của địa phương, hình thành những bài đọc sách, gởi Báo Bình Thuận, Tạp chí Văn nghệ Bình Thuận. Ban biên tập báo, tạp chí của quê hương đã biên tập, duyệt đăng một số bài.

2. Những bài đọc sách của tôi trong vài năm gần đây, phần lớn tập trung vào các tác phẩm văn học và một vài tập biên khảo, ghi chép. Đó có thể là trọn một tập sách (Tập truyện ngắn, thơ, tản văn, tập biên khảo). Đó cũng có khi chỉ là một bài thơ, một truyện ngắn riêng lẻ của một tác giả. Những sáng tác, những tác phẩm khảo cứu ấy là thành quả lao động trí tuệ đầy tâm huyết của các tác giả, những nhà văn, nhà thơ, nhà biên khảo trong nhiều năm, cũng có trường hợp là nhiều chục năm.

Tôi đã có điều kiện đọc, nghiền ngẫm một số tác phẩm của những nhà thơ, nhà văn, nhà biên khảo, nhạc sĩ: Huy Sô, Yên Hy Ba (Lê Duy Hiến), Từ Thế Mộng, Lê Nguyên Ngữ, Phan Chính, Mai Việt, Đỗ Quang Vinh, Hồ Việt Khuê, Đoàn Vũ, Nguyễn Thị Liên Tâm, Ngô Đình Miên, Vu Trầm, Trần Yên Thế, Tô Duy Thạch, Ngô Văn Tuấn, Giang Đà, Nguyên Tài (Nguyễn Thành Tài), những tập văn thơ in chung của nhiều tác giả (Phan Thiết, Tánh Linh), những ghi chép, biên khảo của bốn tác giả: Võ Ngọc Văn, Hoàng Hạnh, Hà Ngân, Đỗ Thành Danh; cùng một số tập sách, thi phẩm của các tác giả khác.

Khi đọc các tác phẩm văn học, tôi luôn bám theo đặc điểm thể loại để từ đó nhận rõ những phần trọng tâm của tác phẩm. Tôi rất quan tâm đến ý nghĩa của tác phẩm văn học ấy với cuộc sống. Với các tác phẩm ghi chép, biên khảo, tôi chú ý đến những thông tin mới mẻ, hữu ích do tác phẩm mang lại, về địa danh, những nhân vật, công trình, tín ngưỡng, những nét văn hóa tiêu biểu của quê hương. Tôi lưu ý đến những nhận định của chính tác giả những quyển sách biên khảo ấy. Có lúc, để giúp bạn đọc dễ hình dung về văn phong, lối viết của tác giả, phần nào về nội dung được giới thiệu, tôi trích dẫn một số đoạn, một số câu mang dáng dấp riêng của tác phẩm, cả của văn chương lẫn khảo cứu.

Đọc một số tác phẩm của các tác giả khác nhau, với nội dung đa dạng, phong phú, cho tôi có những cảm nhận rất khác biệt. Đề tài của những sáng tác có khi về hai cuộc kháng chiến, về lịch sử, có khi hướng về quê hương, gia đình, những người thân yêu, tình yêu, tình bạn, tình yêu loài vật, yêu thiên nhiên, yêu âm nhạc, nghề biển, nghề làm nước mắm, những nét văn hóa của quê hương, suy tư của những con người về cuộc sống… Mỗi tác phẩm mang những nghĩ suy, cảm xúc, tâm trạng, nỗi niềm của tác giả gởi vào trong ấy, chúng được thể hiện qua những câu chữ, cách hành văn riêng của từng người viết. Có những tác phẩm tự sự, trữ tình đã xuất bản trước đây, cho đến lúc tôi đọc, tôi đã không cầm được nước mắt. Những nhà văn, nhà thơ thế hệ trước tôi và cả những người cùng thời với tôi, các chú, các anh chị đã có sự dày công trong lao động nghệ thuật, chăm chút những câu từ đã viết, để gởi đến độc giả, chia sẻ những câu chuyện, những rung cảm, những trăn trở về cuộc đời với những ai có dịp đọc văn chương của mình. Từ thực tế trải nghiệm, tôi nhận ra rằng tác giả của những tác phẩm văn chương, tác phẩm khảo cứu khi cho ra mắt đứa con tinh thần của mình, rất trông được nhiều người đọc, rất trông nhận được sự đồng cảm, sẻ chia, thấu hiểu nơi bạn đọc. Điều ấy là một nét tâm lý, cũng là nhu cầu về mặt tinh thần của người viết. Song, có một thực tế là, những tác phẩm văn học, tác phẩm biên khảo của các tác giả Bình Thuận lại ít có điều kiện tiếp cận với độc giả quê mình. Khâu phát hành những cuốn sách này - dẫu là tác phẩm tâm huyết đầu tư rất nhiều thời gian, công sức của các tác giả - lại khó đến được một cách rộng rãi với những người có nhu cầu đọc trên quê hương chúng ta. Trong khi đó, những tác phẩm viết về Bình Thuận rất cần được giới thiệu đến bạn bè gần xa, nhất là trong Năm Du lịch quốc gia 2023 này, song song với những nội dung quảng bá khác về du lịch.

3. Trân trọng với những gì các tác giả, những nhà văn, nhà thơ, nhà biên khảo của tỉnh ta đã viết, tôi đọc thật kỹ, cân nhắc những câu chữ về những bài đọc sách của mình trước khi gởi bài viết đến tòa soạn của báo, tạp chí của quê hương.

Tất nhiên, việc đọc của một cá nhân có lúc không thể tránh những cảm nhận phần nào mang tính chủ quan của người viết. Hoặc, có khi do trình độ có hạn, sức đọc, khả năng tư duy có hạn, người viết có thể chưa nhận ra hết những điều hay, những giá trị nhiều mặt của những tác phẩm. Điều ấy, còn cần có sự tiếp cận của những người đọc khác. Những lối đọc, những điều đọc được đa dạng ấy sẽ bổ sung cho nhau, để bạn đọc ngày nay, ngày mai có dịp biết đến những tác phẩm viết về Bình Thuận, để biết những tác phẩm ấy chứa đựng những nội dung gì, có ý nghĩa như thế nào đối với người Bình Thuận chúng ta giữa rất nhiều thông tin trong cuộc sống của ngày nay.